فروش انواع اتوکلاو

استریلیزاسیون در پزشکی و آزمایشگاهی به روش های مختلفی انجام میپذیرد. ضدعفونی کردن ، استریل کردن حرارتی با گرمای خشک ، استریل کردن حرارتی با گرمای مرطوب ، استریل شیمیایی و فیلتراسیون ،از بین تمام این روش ها استریل کردن با گرمای مرطوب بهترین عملکرد را دارد که توسط دستگاه اتوکلاو انجام میپذیرد .نیاز امروز صنعت پزشکی در زمینه روشهای سالم امحاء و بی خطرسازی زباله های بیمارستانی، حفاظت از محیط زیست و نبود شرایط مناسب جهت منهدم نمودن این پسماندها که عموما قابلیت انتقال بیماری را هم دارند، ضرورت استفاده از دستگاههای امحاء زباله از جمله اتوکلاو را در بیمارستانها و آزمایشگاهها بیش از پیش مبرهن نموده است .به طور کلی تمام مواد عفونی و غیرعفونی آلوده شده با عوامل بیولوژیک شامل بقایای نمونه های محیط کشت تلقیح شده، پاتوژنهای رشد کرده، سلولهای انسانی، حیوانی و گیاهی، مواد آلوده شده به مدفوع انسان یا حیوان، محصولات خونی انسانی و حیوانی و غیره میتوانند اتوکلاو شوند. موادی مثل انواع داروهای سرطان زا، رادیو ایزوتوپ ها، مواد شیمیایی سمی، مواد شیمیایی قابل تبخیر یا هر ماده خطرناک دیگری که ممکن است در اثر حرارت تبخیر شود و منتشر شود را نمیتوان اتوکلاو کرد. به طور کلی مواد قابل اشتعال، واکنش پذیر و خورنده، سمی یا مواد رادیو اکتیو نمیبایست اتوکلاو شوند .

در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع اتوکلاو آزمایشگاهی بپردازیم و به صورت دقیق و کامل آنرا بررسی نماییم و  بدانیم کاربرد اتوکلاو آزمایشگاهی در آزمایشگاه چیست؟

اتوکلاو آزمایشگاهی چیست؟

اتوکلاو آزمایشگاهی یکی از دستگاههای بسیار ضروری در بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و دندان پزشکی ست که کاربرد بسیاری نیز دارد. اتوکلاو یک روش فیزیکی محسوب می شود و توسط بخار تحت فشار، عمل استریلیزاسیون ظروف و تجهیزات آزمایشگاهی را انجام می دهد. این دستگاه مفید و ضروری می تواند تمامی ویروس ها، باکتری ها و اسپورهای موجود در ظرف های آزمایشگاهی را به کمک بخارات تحت فشار از بین ببرد.

 کاربرد اتوکلاو آزمایشگاهی در آزمایشگاه چیست؟

این دستگاه بسیار ضروری و مفید یک محفظه کنترل شده می باشد برای استریل کردن و ضدعفونی کردن تجهیزات آزمایشگاهی از طریق بخار است. دستگاه اتوکلاو، لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی را تا دمای مخصوصی برای مدت زمان مشخص گرم می نماید و با این شیوه باعث استریل شدن لوازم آزمایشگاهی می شود. اتوکلاو به نام ضدعفونی کننده بخار هم شناخته می شود که در بیشتر موارد از آن در مراکز بهداشتی و درمانی و صنایع مختلف، برای اهداف متفاوت استفاده می گردد.

یکی از روش های متداول برای ضدعفونی کردن لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی، استفاده از بخار با فشار و حرارت بالا می باشد که استریل سازی مرطوب نیز نامیده می شود. و دستگاهی که برای این امر مورد استفاده قرار می گیرد، اتوکلاو آزمایشگاهی نام دارد. شایان ذکر است که استفاده از اتوکلاو برای تجهیزاتی که به بخار حساس هستند، کاربرد ندارد و نمی توان از دستگاه اتوکلاو برای استریل کردن آن ها استفاده نمود.

اجزای تشکیل دهنده اتوکلاو آزمایشگاهی

ساده ترین مدل اتوکلاو، مدل رومیزی و کوچک آن می باشد که در ادامه مطلب به بررسی اجزای مختلف این اتوکلاوها پرداخته میشود. می توان گفت که انواع مدل های اتوکلاو از حیث نحوه عملکرد و اجزای تشکیل دهنده یکسان میباشند؛ ولی در جزئیات دارای تفاوت هایی هستند.

قسمت های مختلف اتوکلاو رومیزی

اتاق فشار:  که اصلی ترین جزء دستگاه اتوکلاو رومیزی محسوب می شود که از یک پوشش بیرونی و یک محفظه داخلی تشکیل شده  است. محفظه داخلی از جنس فولاد ضد زنگ ساخته شده و آن را داخل محفظه بیرونی قرار می دهند و جنس آن از استیل و یا یک قاب فلزی است. دستگاههای اتوکلاو مخصوص آزمایشگاه های مراقبت بهداشتی، متشکل از یک محفظه بیرونی و یک محفظه داخلی می باشد. تجهیزات و لوازمی که نیاز به استریل دارند، باید درون محفظه داخلی قرار داده شوند. محفظه خارجی تا موقعی که به دمای استریل سازی می رسد، می بایست با بخار پر شود و پس از استریل شدن لوازم دمای محفظه کاهش می یابد. حجم و اندازه اتاق فشار از 25 لیتر تا 3000 لیتر موجود است.

درب اتوکلاو: قسمت مهم دیگر اتوکلاو درب یا قسمت درپوش آن می باشد. این بخش وظیفه دارد که به عنوان یک محافظ، از ورود هوا و مواد آلوده به داخل جلوگیری و در داخل اتوکلاو حالت استریل را ایجاد نماید. درب اتوکلاو از قسمتهای مختلفی مانند فشارسنج، دریچه اطمینان و واحد تخلیه فشار یا سوپاپ تشکیل شده است.

مولد بخار: یک دیگ بخار یا ژنراتور بخار الکتریکی در قسمت زیرین محفظه اتوکلاو تعبیه گردیده که با استفاده از یک سیستم گرمایشی الکترونیکی، آب را جهت محفظه داخلی و خارجی گرم و ایجاد بخار نماید. اگر به مقدار تعیین شده و استاندارد، در قسمت محفظه داخلی اتوکلاو آب موجود نباشد، امکان سوختن این سیستم گرمایشی وجود دارد. همینطور اگر آب بیش از حد لازم و کافی در داخل محفظه وجود داشته باشد، امکان دارد با طبقات یا سینی ها یا سایر بخش های موجود داخل محفظه تداخل ایجاد نماید.

مولد خلأ: در پاره ای از مدل های دستگاه اتوکلاو آزمایشگاهی ژنراتور خلأ را به شکل جداگانه نصب نموده اند که هوا را از درون محفظه بیرون می کشاند و همین امر باعث پدید آمدن خلأ در محفظه می گردد. وجود برخی از حفره های هوا در داخل محفظه ممکن است باعث رشد میکرو ارگانیسم های مختلفی گردد. به همین علت مولد خلأ یک قسمت یا بخش بسیار مهم برای دستگاه اتوکلاو محسوب می شود.

سیستم خنک کننده پساب: در بسیاری از اتوکلاوهای آزمایشگاهی سیستم خنک کننده پساب را قبل از لوله ی تخلیه نصب می کنند. و به کمک این سیستم آب جوشی که در دستگاه اتوکلاو است خنک می گردد و از آسیب رساندن به لوله زهکشی جلو گیری بعمل می آورد.

اتوکلاو ها وظایف مهمی را در یک راستا بر عهده دارند و در اغلب این دستگاه ها از مواردی که در بالا عنوان کردیم استفاده می گردد.

عملکرد اتوکلاو آزمایشگاهی

دستگاههای اتوکلاو طبق استریلیزاسیون حرارتی مرطوب عمل می کنند که در آن از بخار تحت فشار برای استریل و ضدعفونی کردن تجهیزات و لوازم داخل محفظه استفاده می گردد. اغلب مواقع آب در دمای 100 درجه سانتی گراد با فشار طبیعی به جوش می آید.  اگر فشار را افزایش دهیم، نقطه جوش آب نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

همینطور فشار بالا باعث نفوذ هر چه سریع تر گرما به قسمت های عمیق مواد و رطوبت موجود در بخار باعث انجماد پروتئین ها    می گردد. به همین علت است که میکروب ها از بین می روند و امکان برگشت مجدد آن ها به داخل محفظه به صفر می رسد.

دستگاه اتوکلاو آب را به دمای 121 درجه سانتی گراد می رساند و زمانیکه آب با این سطح از دما و فشار 15 با مواد و ظروف داخل محفظه تماس پیدا می کند، میکروب ها نابود و کلیه لوازم و وسایل و تجهیزات استریل می گردند.

بعد از اتمام مراحل استریل کردن (به میزان آلودگی مواد درون محفظه بستگی مستقیم دارد) فشار از درون محفظه با کمک سوپاپ خارج می گردد. و سپس فشار درون محفظه کم می شود و همانند فشار محیط می گردد و این در حالی است که بخش های داخل محفظه برای مدتی داغ و سوزنده خواهند ماند.

نحوه کار کردن با اتوکلاوهای آزمایشگاهی

همان طور که در قسمت قبلی این مقاله توضیح داده شد، اتوکلاوهای آزمایشگاهی در دمای 121 درجه سانتی گراد با استفاده از بخار 15 psi فشار و به مدت حداقل 30 دقیقه کار می کنند.

هنگام استفاده از دستگاه اتوکلاو باید مطابق مراحل ذیل پیش بروید:

• قبل از شروع به کار و استفاده کاربر از اتوکلاو آزمایشگاهی میبایست بررسی شود که از مراحل قبل، آلودگی یا موادی باقی نمانده باشد.
• سپس به اندازه کافی و لازم آب، داخل محفظه ریخته شود.
• سپس لوازمی که نیاز به استریل سازی دارند، درون محفظه قرار داده شوند.
• در مرحله بعد درب محفظه و پیچ های آن میبایست محکم بسته شوند و از هوابندی دستگاه اتوکلاو اطمینان کامل بعمل آید و سپس امکان آن هست که بخاری برقی توسط کاربر روشن گردد.
• سوپاپ های اطمینان را به منظور حفظ فشار مورد نظر در محفظه تنظیم نمایید.
• زمانی که آب درون محفظه به جوش آمد، مخلوط آب و هوا اجازه خروج پساب را از لوله تخلیه می دهند.
• پس از آن، لوله زهکشی بسته می گردد و به بخار درون محفظه اجازه می دهد تا به دما و فشار مورد نظر برسد.
• بعد از اینکه بخار به فشار مورد نظر رسید، اتوکلاو همانند زودپز سوت می کشد تا بتواند فشار اضافی را از محفظه به بیرون هدایت کند.
• بعد از کشیدن سوت، دستگاه اتوکلاو برای مراحل نهایی استریل سازی را انجام می دهد که غالبا 15 دقیقه به طول می انجامد.
• و سپس بخاری برقی خاموش می گردد و به دستگاه این اجازه را می دهد تا به دمای محیط برسد و خنک شود.
• اما در این مرحله لوله تخلیه باز و هوا از بیرون به اتوکلاو وارد می شود.
• در پایان این پروسه کاربر میتواند درب اتوکلاو آزمایشگاهی را ببندد. و لوازم و وسایل استریل شده از درون محفظه خارج گردد.
• جهت استفاده از مدل های دیگر اتوکلاوهای آزمایشگاهی بهتر است در ابتدا روش استفاده از آن را مطالعه نموده سپس مورد استفاده قرار دهید. زیرا مراحل بعضی از اتوکلاوها با یکدیگر تفاوت دارد.

انواع اتوکلاو بر اساس کلاس

دستگاههای اتوکلاو دارای مدلهای مختلفی می باشد که به 3 دسته کلی S،N،B تقسیم بندی می گردند.

اتوکلاو کلاس N

زودپزهای خانگی نمونه ای از این نوع اتوکلاوها می باشند که هنوز هم در خیلی از مکان های دنیا مورد استفاده قرار می گیرند. مدل پیشرفته آن دارای محفظه فلزی به همراه درب ایمن فلزی می باشد، که به سادگی بسته و بواسط یک لاستیک شبیه واشر از ورود و خروج هوا جلوگیری می کند. این نوع از اتوکلاوها دارای شیر تخلیه جهت خروج هوا و بخار، فشارسنج و شیر اطمینان می باشند. در این محفظه یک هیتر شناور در قسمت تحتانی محفظه موجود است. اتوکلاو مدل جابجایی جاذبه، مدلی بسیار معمولی و ابتدایی می باشد و در آزمایشگاهها مورد استفاده بسیار زیادی قرار میگیرد. در این مدل اتوکلاوها، بخار در درون محفظه از شیوه گرمایش تولید می گردد و در درون محفظه جهت استریل سازی یا فرایند استریلیزاسیون شروع به حرکت می نماید. این نوع اتوکلاو های آزمایشگاهی دارای قیمت پایین و مناسبی هستند.

اتوکلاو کلاس B

این اتوکلاو مدل جابجایی فشار مثبت هم نامیده می شوند. در این نوع از اتوکلاوهای آزمایشگاهی، بخار توسط یک ژنراتور جدا تولید می گردد و به داخل محفظه راه پیدا می کنند. این نوع از اتوکلاوها در واقع نسبت به مدل قبل یعنی جابجایی جاذبه، بهبود یافته و ارتقاء یافته تر هستند.

اتوکلاو کلاسS

این اتوکلاو مدل جابجایی فشار منفی هم نامیده می شوند . این اتوکلاوهای آزمایشگاهی شامل هر دو مورد، ژنراتور بخار و ژنراتور خلاء می باشند. در اینجا ژنراتور خلاء تمام هوای درون محفظه را تخلیه می نماید در صورتی که ژنراتور بخار در داخل محفظه بخار ایجاد می نماید. اتوکلاو نوع S دارای دقت و دارای سطح بالایی از استریل کردن می باشد به همین جهت قیمت این مدل بالاتر می باشد.

کاربرد اتوکلاو دندانپزشکی 

البته امروزه با پیشرفت تکنولوژی بسیاری از ابزارها و تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی و دندانپزشکی به صورت یکبار مصرف تولید و مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین استفاده از لوازم یکبارمصرف باعث کاهش ابتلا به بیماری های عفونی مثل هپاتیت و ایدز می گردد. ولی با وجود حفظ این موارد و نکات بهداشتی، استفاده از تجهیزات یکبار مصرف باعث آلودگی محیط زیست نیز گردیده. و به جهت پلاستیکی بودن این تجهیزات و لوازم نیز نمی توان از اتوکلاو های آزمایشگاهی برای استریل سازی این موارد استفاده کرد. به همین جهت بسیاری از دندانپزشکان برای استریل سازی لوازم و تجهیزات خودشان از اتوکلاوهای دندانپزشکی استفاده می نمایند.

کاربرد اتوکلاو صنعتی

یکی دیگر از مواردی که در زمان خرید اتوکلاو باید به آن توجه ویژه داشت، اندازه مورد نیاز و یا همان(حجم اتوکلاو) می باشد. امروزه اتوکلاوهای صنعتی متنوعی با حجم های بالا تولید شده و به فروش می رسند. از کاربرهای اتوکلاو صنعتی می توان به صنایع غذایی جهت استریل سازی قوطی های کنسرو و یا پختن مواد غذایی اشاره نمود. یکی دیگر از کاربردهای اتوکلاو صنعتی، عمل آوری بتن می باشد. در این روش به دلیل بیشتر بودن فشار بخار نسبت به فشار جو، گرما در مدت زمان بسیار کمتر و با سرعت بسیار بالاتری به داخل بتن نفوذ کرده و موجب آماده سازی(سفت شدن بتن) می شود. از کاربردهای دیگر اتوکلاو صنعتی می توان به آجرسازی (آجر هبلکس)، صنایع چوب، صنعت شیشه سازی و صنعت لاستیک و پلاستیک سازی اشاره نمود.

کاربرد اتوکلاو رومیزی

استفاده از اتوکلاو آزمایشگاهی محدود به آزمایشگاه ها و صنایع نیست. از اتوکلاوهای رومیزی در بسیاری از مراکز درمانی و کلینیک های زیبایی برای استریل کردن لوازم و وسایل و به حداقل رساندن خطر ابتلا به انواع بیماری های عفونی و خطرناک استفاده می گردد. گر چه بهتر است به هنگام مراجعه به این گونه مراکز برای هر مراجعه کننده یک پک شخصی در نظر گرفته شود، ولی استفاده از اتوکلاو های رومیزی برای استریل سازی لوازم و وسایل و تجهیزات باعث کم شدن هزینه های مصرفی و افزایش حداکثری ایمنی و بهداشت و سلامت فردی نیز می شود.

کلام آخر

اتوکلاو آزمایشگاهی برای استریل کردن ظروف و وسایل داخل آزمایشگاه کاربرد دارد و آن ها را عاری از هرگونه میکروب و ویروس می نماید. برخی از مواد مانند وسایل ضد آب یا مواد روغنی یا پودری را نمی توان با اتوکلاو ضدعفونی نمود.